Diervriendelijkheid van wol

Wij krijgen regelmatig vragen over de diervriendelijkheid van de wol die we verkopen. Consumentenprogramma’s op TV besteden af en toe aandacht aan dit onderwerp en dat roept dan meestal veel vragen op. Vragen over dit onderwerp zijn helaas erg moeilijk te beantwoorden doordat de wolhandel zo ondoorzichtig is. Maar met dit artikel proberen we toch wat inzicht te geven.

Wolproductie

De wol die wij gebruiken voor onze kleding, interieurs en andere toepassingen, komt voor het overgrote deel niet uit onze directe omgeving. Locale productie in Europa is duur door o.a. onze hoge lonen en door steeds strengere milieuwetgeving. Ook is de kwaliteit (fijnheid) van met name de Australische merinowol veel beter dan die van de meeste Europese schapenrassen. Het gevolg is dat wolproductie en verwerking vrijwel is verdwenen uit Nederland. Dit geldt ook voor veel andere Europese landen. De wereldproductie van wol is grotendeel geconcentreerd in Australië. Daarnaast vind je grootschalige wolproductie ook in Nieuw-Zeeland, China, Zuid-Amerika en Zuid-Afrika. Gebieden waar nog veel ruimte is om de onvoorstelbare hoeveelheid schapen te houden die nodig is om aan de vraag uit de hele wereld te voldoen. De verwerking (wassen, verven, spinnen, weven, breien) van al deze wol is vervolgens weer geconcentreerd in vooral Maleisië, India en China.

Ondoorzichtige handel

De wol in het truitje dat je aan hebt, heeft dus waarschijnlijk al veel van de wereld gezien en heeft op zijn lange reis al een reeks tussenhandelaren gekend. De meeste wol die wij verkopen om zelf te vervilten of voor XXL breien is eigenlijk niet meer dan een bijproduct van de textielindustrie. Het over­grote deel van de wereld­productie gaat naar de grote ververijen en spinnerijen van textiel­garens. Voor vilten en ander hobby/­kunstenaars/­ambachtelijk gebruik wordt slechts een fractie van de wol gebruikt. Door de vele tussen­handelaren hebben kleinere wolverkopers zoals wij helaas nauwelijks inzicht in de herkomst van de meeste wol. Zo weten wij, op enkele uitzonderingen na, niet waar de grote handelaren waarvan wij wol betrekken, hun wol inkopen. Het land van herkomst is meestal wel bekend, maar daar blijft het meestal bij. Wij kunnen daardoor over de dier­vriendelijk­heid vaak alleen iets zeggen in algemene termen.

Mulesing

Als het gaat om diervriendelijkheid, doelt men in verband met wol vaak op mulesing, het wegsnijden van huid rond het achterwerk van een schaap. Dit is een methode om een voor schapen vaak dodelijke infectie door vliegen (myiasis) te voorkomen. Door hun diepe huidplooien, die voordelig zijn voor een grote wolproductie, zijn vooral merinoschapen in warmere gebieden gevoelig voor deze infecties. Mulesing is een effectieve methode om de infectie te voorkomen, maar het is een pijnlijke behandeling die uit kostenoverwegingen vaak onverdoofd wordt uitgevoerd. Bont voor Dieren heeft hierover bijvoorbeeld een duidelijk verhaal op de website staan. Op deze pagina vind je ook het bekende PETA-filmpje over mishandeling van schapen in Australië tijdens het scheren. Op dit filmpje valt echter wel het een en ander af te dingen. Welbeschouwd laat het alleen een paar doorgedraaide schapenscheerders zien. Veel Australische schapenhouders hebben gemeld dat de getoonde werkwijze totaal niet representatief is en de professionaliteit van hun scheerders sterk tekort doet. En het gaat in ieder geval niet over mulesing.

Het is in dit verband misschien wel goed om op te merken dat doodgaan aan een myasis-infectie ook geen lolletje is voor een schaap. Het is moeilijk te bepalen of het middel (mulesing) echt erger is dan de kwaal (infectie). Het echte probleem is natuurlijk dat de merinoschapen te ver zijn doorgefokt om veel wol te produceren. Er bestaat overigens ook mulesing-vrije Australische wol. Niet alle schapen­houders gebruiken immers de methode. De praktijk is sinds 2010 “op vrijwillige basis verboden”, maar het is bekend dat lang niet alle Australische schapenhouders zich hieraan houden. Het aantal is echter onder druk van afnemers, media en o.a. consumenten­organisaties wel groeiende. En er zijn ook initiatieven zoals New Merino, waarbij de wol afkomstig is van merinoschapen die gefokt zijn met minder diepe huidplooien. Daardoor is de kans op myasis-infectie sterk afgenomen en is mulesing onnodig. Helaas lijkt op dit moment de hele productie naar de grote textiel­handelaren te gaan. Wij hebben nog geen manier gevonden om deze wol te kunnen inkopen.

In Nieuw-Zeeland is mulesing met ingang van oktober 2018 wettelijk verboden. Er staan zware boetes op over­treding van het verbod. In de praktijk werd mulesing in dit land de laatste jaren al bijna niet meer toegepast. Het land heeft hiermee een grote voorsprong op de Australische buren.

Door het koelere klimaat is mulesing in Zuid-Amerika niet gangbaar. Wol van dit continent is daarom bij kritische consumenten in opkomst. De kwaliteit is doorgaans ook uitstekend, hoewel de fijnheid achterblijft bij wat Austra­lische merino’s soms produceren.

Andere aspecten

Naast diervriendelijkheid zijn er overigens ook nog andere belangrijke zaken die we niet mogen vergeten, zoals de milieuvriendelijkheid van wol en sociale en economische aspecten (fairtrade, vlucht naar lage lonen-landen enz.). Wol is natuurlijk, hernieuwbaar en biologisch afbreekbaar. Het heeft veel uitstekende eigenschappen. Maar zoals geldt voor vrijwel elk product dat grootschalig wordt geproduceerd, kleven aan de verkrijging en verwerking van het materiaal ook negatieve aspecten. Grote kuddes schapen vormen in sommige gebieden een bedreiging voor de vegetatie. Dierenwelzijn en fairtrade of het gebruik van hernieuwbare materialen kunnen elkaar soms in de weg zitten. Vaak word je daardoor gesteld voor moeilijke keuzes. Tot welke grens wegen de voordelen op tegen de nadelen?

De wol die wij leveren

Mulesing-free

Op de productpagina’s in onze webwinkel staat bij vrijwel elke soort wol vermeld of deze mulesing-free is of dat we het niet zeker weten. Wol waarvan we zeker weten dat hij niet diervriendelijk is, verkopen we natuurlijk niet.

De wolsoort waarvan wij verreweg het meest verkopen, is de 27 micron Europese lontwol. Van deze wol kunnen we met zekerheid zeggen dat deze diervriendelijk wordt geproduceerd. De schapen worden gehouden door kleinschalige familie­bedrijven die werken volgens de principes van biologische productie. Deze bedrijven zijn vanwege de hoge kosten echter niet allemaal bio-gecertificeerd. Daardoor kunnen we geen certi­ficering voor de wol afgeven. In het voorjaar van 2018 waren we op bezoek bij enkele van deze schapen­houders. Daar konden we met eigen ogen zien dat zij hun dieren goed verzorgen.

Ook onze 27 micron geverfde Zuid-Amerikaanse merino lontwol is mulesing-vrij. Net als enkele soorten ongeverfde lontwol (001, 463, 505) die ook van dit continent komen. Voor de ongeverfde merino 401 en de dunnere versie 101 uit Nieuw-Zeeland geldt hetzelfde.

Ook de extra fijne 19 micron Zuid-Amerikaanse ongeverfde en geverfde merino en de mooie gekleurde blends van deze wol en de Australische super fijne (16 micron) merino 601 die we verkopen, worden door een Italiaanse ververij geleverd die mulesing-free gecertificeerd is voor alle merino die dit bedrijf levert.

Alle soorten fijn merino naaldvlies zijn gemaakt van 19 micron merino. De hiervoor gebruikte wol kwam voorheen uit Australië, maar het is de leverancier gelukt om een kwalitatief zeer goede Zuid-Amerikaanse vervanger te vinden, die bovendien in voldoende hoeveelheden beschikbaar is. Vanaf februari 2015 kopen zij alleen nog deze wol in en vervaardigen daarmee hun producten, die daarmee nu dus mulesing-free zijn.

We hebben ook twee fijne merino blends, de grijze 483 en beige 484, en de blend met tussahzijde 210 die uit Autralië komen. Dit zijn de soorten wol waarvan we helaas niet met zekerheid kunnen zeggen dat ze mulesing-vrij zijn (maar dat kunnen we strikt genomen ook niet van de Zuid-Amerikaanse en Nieuw-Zeelandse; er zijn daar geen certificeringen of zoiets). Onze groothandel zegt al zeer lang te werken met zijn leverancier en heeft er vertrou­wen in dat deze wol “goed” is. Dat vertrouwen is natuurlijk mooi, maar wij houden een slag om de arm. We weten het gewoon niet zeker.

De afgelopen tijd zien we door de toegenomen vraag naar lontwol voor XXL breien een interessante ontwikkeling. Juist de iets minder fijne Europese wol staat hierdoor opeens in de belangstelling. Voorheen werd de hier geproduceerde wol nog wel als een minderwaardig product door o.a. de tapijtindustrie gebruikt. Maar de laatste tijd verkopen we voor XXL breien grote hoeveelheden lonwol van Europese herkomst, zoals de ongeverfde soorten 339 Scotch blend, 420 Zuidduitse merino, 430 Zwartbles, 440 Noors, 450 IJslands en 470 Spaanse merino. Al deze soorten zijn mulesing-vrij.

Nederlandse wol

Zoals gemeld, is inmiddels de wolproductie vrijwel geheel uit Nederland verdwenen. Er zijn initiatieven om daar wat aan te doen. Deze zijn echter zo klein­schalig dat het om een druppel op een gloeiende plaat gaat. Het is bovendien moeilijk verkoopbare wol. De wol is doorgaans veel minder fijn en zacht dan men tegen­woordig gewend is en de prijs is meestal ook nog eens een stuk hoger. Hier is nog een lange weg te gaan.

Aanpak

Als detaillist en kleine groothandel kunnen wij buiten de contacten met onze directe leveranciers helaas niet zo heel veel meer doen dan de gemiddelde consument: erop aandringen dat de grote textielmerken eisen stellen aan hun wolleveranciers. Ondanks het feit dat sommige leveranciers ons jaarlijks enkele tonnen wol leveren, gaat het in vergelijking tot de echt grote spelers in de textielmarkt om relatief kleine handelaren of producenten, die ook niet zoveel in de melk te brokkelen hebben. Wees er in ieder geval van verzekerd dat het onderwerp onze volle aandacht heeft. Zodra we beschikken over aanvullende relevante product­informatie zal je die op onze website terugvinden. Op deze pagina, of op de pagina’s over de betreffende wolsoorten. Maar zoals gezegd: het is vaak zeer moeilijk of onmogelijk om aan die informatie te komen.